- اشارة
- اشارة
- [تتمة کتاب حرف الحاء]
- [تتمة أبواب الثلاثی الصحیح من حرف الحاء]
- [أبواب] الثلاثی المعتل من الحاء
- اشارة
- باب الحاء والقاف
- أبواب الحاء والکاف
- باب الحاء والجیم
- باب الحاء والشین
- [حش (وایء)]
- اشارة
- حشا
- حوش (حاشا): قال اللیث : المَحاش کأنه مَفْعل من الحَوْشِ. وهو قَوْمٌ لفیف أُشابَةٌ.
- وحش
- وشح
- شیح
- شحا
- أشح
- حیش(حاشا): ثعلب عن ابن الأعرابی حَاشَ یحِیشُ حَیْشاً إذا فَزِع. وقال عُمَر لأخیه زید حین نُدِبَ لقتال أهل الردَّة فَتَثَاقَلَ : ما هذا الحَیْش والقِلُّ؟ أی ما هذا الفَزَعُ والرِّعْدَة؟ قال وحَوَّش إذا جَمع وشوّح إذا أنْکر. قال والحَیْشَانُ الکثیر الفزع والشَّیْحَان الطویل الحسَن الطول والحَیْشَانَةُ المرأة الذَّعُورُ ، وهی المذْعُورَة من الرِّیبة.
- [حش (وایء)]
- باب الحاء والضَاد
- باب الحاء والصَاد
- أبواب الحاء والسین
- باب الحاء والزای
- باب الحاء والطاء
- باب الحاء والدال
- باب الحاء والتاء
- باب الحاء والظاء
- باب الحاء والذال
- باب الحاء والثاء
- باب الحاء والراء
- باب الحاء واللام
- باب الحاء والنون
- باب الحاء والفاء
- باب الحاء والباء
- باب الحاء والمیم
- باب اللفیف من حرف الحاء
- أبواب الرباعی من حرف الحاء
- [أبواب الحاء والقاف]
- أبواب الحاء والکاف
- باب الحاء والجیم
- باب الحاء والضاد
- باب الحاء والشین
- باب الحاء والصاد
- باب الحاء والسین
- باب الحاء والزای
- باب الحاء والطاء*
- باب الحاء والدال
- باب الحاء والتاء
- باب الحاء والظاء
- ومن باب الحاء والتاء
- أبواب الحاء والطاء
- باب الحاء والذال
- باب الحاء والثاء
- [باب الحاء والراء ، وباب الحاء واللام]
- باب الخماسی من حرف الحاء
- [کتاب حرف الهاء]
- اشارة
- أبواب المضاعف منه
- اشارة
- باب الهاء والقاف
- باب الهاء والکاف
- باب الهاء والجیم
- باب الهاء والشین
- باب الهاء والضاد
- باب الهاء والصاد
- باب الهاء والسین
- باب الهاء والزای
- باب الهاء والطاء
- باب الهاء والدال
- باب الهاء والتاء
- باب الهاء والثاء
- باب الهاء والراء
- باب الهاء واللام
- باب الهاء والنون
- باب الهاء والفاء
- باب الهاء والباء
- باب الهاء والمیم
- أبواب الثلاثی الصحیح من حرف الهاء
- [باب الهاء والخاء]
- [أبواب الهاء والغین]
- أبواب الهاء والقاف
- المنهج العام لکتاب تهذیب اللغة
- فهرس الابواب اللغویة للجزء الخامس من تهذیب اللغة
تهذیب اللغه المجلد 5
اشارة
سرشناسه : ازهری، محمدبن احمد، ق 370 - 282
عنوان و نام پدیدآور : تهذیب اللغه/ ابی منصور محمدبن احمد الازهری؛ علّق علیها عمر سلامی، عبدالکریم حامد
مشخصات نشر : بیروت : دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الأولی، 1421ه = 2001م.
مشخصات ظاهری : 15 ج
موضوع : واژه نامه ها Dictionaries
موضوع : زبان عربی -- فقه اللغه عربی
موضوع : زبان عربی -- واژه نامه ها
توضیح : «تهذیب اللغة» اثر ابومنصور محمد بن احمد ازهری از علمای ادب عرب و زبان شناس قرن چهارم هجری است که در موضوع لغت به زبان عربی در 15 جلد منتشر شده است. گردآوری لغاتی که مؤلف خود مستقیما از عرب بادیه نشین شنیده و نیز تصحیح و تهذیب کلماتی که در ثبت و ضبط قرائت و کتابتشان خطا و تصحیف رخ داده انگیزه مولف از نگارش کتاب بوده است. بر همین اساس کتابش را به تهذیب اللغه نامگذاری کرده است.
نویسنده در جلد اول بعد از مقدماتی وارد متن کتاب می شود و الفاظ را از حروف حلقی شروع کرده و با حروف لبی و حروف بدون جایگاه (جوف) در جلد آخر به پایان می برد. ترتیب کتاب بر اساس حروف چنین است: (ع ح ه خ غ- ق ک- جش ض- صس ز- ط د ت- ظ ذ ث- ر ل ن- ف ب م- و ا ی). وی بعد از هر حرف ابتداء مضاعف آن حرف را یعنی واژه هایی که دو حرف از حروف آن مشابه باشد را ذکر می کند. سپس ابواب ثلاثی صحیح و در ادامه ثلاثی معتل و در مرحله بعد ابواب لفیف و در پایان ابواب رباعی را متذکر می شود.
مؤلف در این کتاب از شیوه اشتقاقی خلیل بهره برده و آن را از نظر نوع چینش و نظام کلمات مانند «العین» خلیل مرتب نموده است؛ یعنی بر حسب ترتیب ابجد و الفبایی نیست؛ بلکه تحت تاثیر آواشناسی زبان سنسکریت، با توجه به حروف اصلی کلمه و بر طبق مخارج حروف و با محوریت حروف حلقی مرتب کرده است، و به بیرونی ترین آنها یعنی واژه های لبی ختم می گردد. او گونه های مختلف یک ماده را استخراج و الفاظ مستعمل و مهمل آن را جدا و معانی هر یک از مستعملات آن را بیان کرده است.
ص: 1